W dniu 28 grudnia 2020 r. przeprowadziłam interwencję poselską w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego (UMWŁ), której tematem było zapoznanie się z postępem prac nad Terytorialnym Planem Sprawiedliwej Transformacji (TPST) regionu bełchatowskiego.
W spotkaniu uczestniczyli:
- Anita Sowińska – posłanka na Sejm RP, Wiosna, KKP Lewica
- Tadeusz Polak – p.o. Dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej UMWŁ
- Ireneusz Krześnicki – Sekretarz Województwa Łódzkiego
Przedmiotem spotkania było omówienie kwestii z zakresu:
- Organizacji przygotowania TPST (w tym mapa drogowa, zespół, eksperci)
- Strategii województwa łódzkiego, ze szczególnym uwzględnieniem regionu Bełchatowa
- Konsultacji społecznych i włączenia mieszkańców i mieszkanek regionu w proces sprawiedliwej transformacji
- Współpraca UMWŁ z Komisją Europejską
- Finansowanie projektu sprawiedliwej transformacji
Główne wnioski ze spotkania:
Organizacja projektu TPST
Zespół
Zespół ds. transformacji regionów górniczych województwa łódzkiego został powołany 8 września 2020 r. uchwałą Zarządu Województwa Łódzkiego. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele i przedstawicielki samorządów szczebla wojewódzkiego, powiatowego, miejskiego i gminnego, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Aktywów Państwowych, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Politechniki Łódzkiej, związków zawodowych, PGE GiEK, organizacji przedsiębiorców i organizacji społecznych.
Operacyjną stroną wykonania TPST zajmuje się zespół pracowników UMWŁ, w szczególności Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego i Departament Polityki Regionalnej UMWŁ.
UMWŁ starał się o zatrudnienie eksperta do wsparcia doradczego w ramach pisania TPST, jednak nie było zainteresowanych. Ostatecznie zdecydowano się na wsparcie z poziomu krajowego – ten sam ekspert będzie pomagał trzem regionom: Łódzkiemu, Lubelskiemu i Małopolskiemu.
Marszałek Województwa Łódzkiego Pan Grzegorz Schreiber jest nadzorującym projekt i jest informowany minimum raz w tygodniu o postępach prac.
Mapa drogowa
Przygotowanie TPST ma zostać zakończone do końca marca 2021 r. KE nalegała, aby plany zostały oddane jak najszybciej (najlepiej do końca 2020 roku), jednak oficjalnie czas jest do końca pierwszego kwartału 2021 r.
Na dzień dzisiejszy postęp prac sprowadza się do kończenia prac nad diagnozą planu strategicznego dla województwa łódzkiego. Ten etap powinien zostać zakończony na początku stycznia 2021 r. Kolejnym etapem jest zaproponowanie rozwiązań i ocena wpływu na środowisko. Całościowy plan będzie przedstawiony Sejmikowi Wojewódzkiemu do zatwierdzenia w marcu.
Strategia województwa łódzkiego
Jednym z głównych wyzwań zespołu jest zapewnienie spójności i komplementarności pomiędzy TPST a innymi dokumentami strategicznymi dotyczącymi polityki klimatycznej i energetycznej, w tym m.in. Polityką Energetyczną Polski do 2040 r., Krajowym Planem na Rzecz Energii i Klimatu, strategią PGE oraz strategią rozwoju województwa łódzkiego.
Cele TPST dla województwa łódzkiego, w tym cele klimatyczne, będą wynikać z strategii ogólnokrajowej.
Kierunki rozwoju dla regionu bełchatowskiego nie są jeszcze sprecyzowane. Pojawiają się propozycje, np. na rozwój technologii OZE, termomodernizacji, kolei, edukacji, jednak brak jest wizji województwa łódzkiego, która odróżniałaby województwo łódzkie od innych regionów. Zespół zebrał także propozycje ok. 180 projektów od różnych interesariuszy w ramach konsultacji do TPST, jednak również z tych propozycji nie wyłania się wspólna wizja rozwoju województwa.
Zespół TPST rozpoczął współpracę z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU), który na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska pracuje nad Krajowym Planem Sprawiedliwej Transformacji. Z tej współpracy wyłonią się prawdopodobnie propozycje co do priorytetów rozwoju województwa łódzkiego.
Konsultacje społeczne
Z formalnego punktu widzenia konsultacje społeczne na etapie diagnozy TPST zostały przeprowadzone. W ramach konsultacji wniesiono 180 propozycji projektów (tzw. „fiszek projektowych”), które zostały złożone przez samorządy, PGE oraz organizacje społeczne. Nie przeprowadzono szerokich konsultacji społecznych, w tym rozmów z mieszkańcami i mieszkankami. Konsultacje sprowadzały się do uwag kierowanych drogą elektroniczną (m.in. z powodu pandemii).
W dalszych pracach planowane są konsultacje społeczne nt. proponowanych rozwiązań.
Współpraca z Komisją Europejską
Za negocjacje z Unią Europejską odpowiada rząd, przy czym włączone są trzy ministerstwa: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych.
Obecnie nie ma jeszcze pewności, że województwo łódzkie otrzyma środki z FST. Region bełchatowski nie jest jeszcze uwzględniony w załączniku do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Nie wiemy również, czy Komisja Europejska zaakceptuje plan transformacji regionu łódzkiego do 2030 roku.
Zespół ds. TPST wskazuje na potrzebę wzmocnienia kontaktów nieformalnych z KE, w tym zaangażowania europosłów.
Finansowanie planu sprawiedliwej transformacji
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji dla regionów górniczych jest jednym ze źródeł finansowania planu sprawiedliwej transformacji. W ramach zgłaszanych propozycji projektowych wskazywane są również inne źródła finansowania wykraczające poza FST.
PODSUMOWANIE
Bełchatów ma wciąż spore szanse na to, aby przystąpić do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji dla regionów górniczych, jednak to, czy tak się stanie zależy w dużej mierze od zaangażowania Marszałka Województwa Łódzkiego, rządu, a także posłów, posłanek oraz europosłów regionu (wszystkich opcji politycznych!).
To, co należy poprawić, to przede wszystkim:
- Konsultacje społeczne – postuluję powołanie grupy konsultacyjnej OTWATEJ dla wszystkich zainteresowanych stron: organizacji społecznych, a nade wszystko mieszkanek i mieszkańców Bełchatowa. To bardzo ważne – pieniędzy nie będzie, jeśli plan będzie pisany w zaciszu gabinetów!
- Jasne ustalenie strategicznych priorytetów dla Bełchatowa. W mojej ocenie powinniśmy postawić na przemysł związany z OZE w obszarach, które są zaawansowane technologicznie, tj. np. turbiny wiatrowe do wiatraków naziemnych, rozwiązania informatyczne dla energetyki oraz produkcja elementów do modułowych domów pasywnych.
Anita Sowińska
Posłanka na Sejm RP
Wiosna / KKP Lewica